آشنایی با استانداردهای LEED و BREEAM
LEED و BREEAM دو استاندارد معتبر جهانی برای ارزیابی پایداری ساختمان‌ها هستند BREEAM (انگلستان، ۱۹۹۰) قدیمی‌تر و جامع‌تر است و جنبه‌هایی مثل انرژی، آب، مصالح و اثرات زیست‌محیطی را به‌دقت می‌سنجد.
LEED (آمریکا) ساختاری ساده‌تر و انعطاف‌پذیرتر دارد و در پروژه‌های متنوع به‌کار می‌رود. هر دو با هدف کاهش اثرات منفی ساختمان‌ها و ترویج معماری سبز، به معماران و کارفرمایان در طراحی پروژه‌های پایدار کمک می‌کنند.
LEED چیست؟
در سال ۱۹۹۳ «انجمن ساختمان سبز آمریکا» (USGBC) با هدایت «کمیته محیط زیست انستیتوی معماران آمریکا» شکل گرفت. هدف این انجمن، ایجاد ابزاری برای ارزیابی و مدیریت ساختمان‌های پایدار بود. نتیجه این تلاش‌ها، سیستمی بود که امروز آن را با نام گواهینامه LEED می‌شناسیم.
اولین نسخه این گواهینامه در سال ۱۹۹۸ منتشر شد و به‌عنوان یک معیار جهانی برای سنجش ساختمان‌های سبز به کار رفت. از آن زمان تاکنون، این سیستم چندین بار بازبینی و به‌روزرسانی شده تا با فناوری‌ها و نیازهای روز هماهنگ‌تر شود.
چه ساختمان‌هایی می‌توانند گواهینامه LEED بگیرند؟
گواهینامه LEED تلاش دارد تقریباً تمام انواع ساختمان‌ها را پوشش دهد. این گواهینامه برای موارد زیر قابل استفاده است:
- پروژه‌های ساخت‌وساز جدید
- بازسازی‌های اساسی ساختمان‌های موجود
- فضاهای تجاری
- ساختمان‌های آموزشی یا مسکونی
- و حتی هسته یا پوسته ساختمان‌ها
علاوه بر این، نسخه‌های آزمایشی برای مجموعه‌های محله‌ای، فضاهای درمانی و فروشگاه‌ها نیز در حال توسعه‌اند.
LEED چه کاری انجام می‌دهد؟
LEED یک سیستم امتیازدهی است که بر اساس آن پروژه‌های ساختمانی بررسی می‌شوند تا مشخص شود تا چه اندازه با اصول ساختمان سبز همخوانی دارند.
برای کسب گواهینامه LEED، پروژه باید پیش‌نیازهای مشخصی را در چند حوزه رعایت کند و سپس با کسب امتیازهای بیشتر در این حوزه‌ها، در یکی از سطوح مختلف Certified، Silver، Gold یا Platinum قرار گیرد.
معیارهای اصلی گواهینامه LEED
LEED بر پایه چند شاخص کلیدی عمل می‌کند که هریک بخش مهمی از طراحی پایدار را در بر می‌گیرند:
- پایداری سایت: انتخاب محل مناسب، کاهش اثرات منفی پروژه بر محیط طبیعی.
- کارایی آب: استفاده بهینه از منابع آبی و کاهش هدررفت.
- انرژی و اتمسفر: بهبود عملکرد انرژی ساختمان و استفاده از منابع تجدیدپذیر.
- مصالح و منابع: استفاده از مصالح پایدار و کاهش ضایعات ساخت.
- کیفیت فضای داخلی: ارتقای کیفیت هوا، نور و سلامت محیط داخلی.
- به‌تازگی معیار ششم با عنوان خلاقیت در نیز اضافه شده است تا نوآوری‌ها و ایده‌های خاصی را که در پنج معیار اصلی جای نمی‌گیرند، پوشش دهد.
در سال‌های اخیر، اهمیت پایداری و گرایش به ساخت‌وساز سبز به یکی از دغدغه‌های اصلی صنعت ساختمان تبدیل شده است. برای ارزیابی و تضمین این رویکرد، استانداردهای گوناگونی شکل گرفته‌اند. یکی از برجسته‌ترین آن‌ها استاندارد BREEAM است که در سطح جهانی به عنوان یک نظام معتبر ارزیابی شناخته می‌شود و شاخص‌های دقیق و روشنی برای سنجش عملکرد زیست‌محیطی ساختمان‌ها ارائه می‌کند. این استاندارد با تمرکز بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، مدیریت منابع و کاهش پیامدهای زیست‌محیطی، راهکاری عملی برای طراحی و اجرای پروژه‌های پایدار به شمار می‌رود و در کشورهای مختلف، از جمله ایران، جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است.
استاندارد BREEAM چیست؟
استاندارد BREEAM که مخفف عبارت Building Research Establishment Environmental Assessment Method است، از قدیمی‌ترین و معتبرترین سیستم‌های ارزیابی پایداری ساختمان در جهان محسوب می‌شود. این استاندارد در سال ۱۹۹۰ توسط «مؤسسه تحقیقات ساختمان بریتانیا (BRE) معرفی شد تا چارچوبی علمی برای اندازه‌گیری اثرات زیست‌محیطی ساختمان‌ها ایجاد کند. هدف اصلی BREEAM کاهش تأثیرات منفی ساخت‌وساز بر محیط زیست و کمک به طراحان و سازندگان برای ایجاد پروژه‌هایی سازگارتر با طبیعت است.
فلسفه این استاندارد بر سه اصل کلیدی استوار است: مدیریت بهینه منابع، کاهش مصرف انرژی و آب، استفاده از مصالح سازگار با محیط زیست و ارتقای کیفیت زندگی کاربران ساختمان. BREEAM علاوه بر مسائل زیست‌محیطی، ابعاد اقتصادی و اجتماعی پروژه‌ها را هم در نظر می‌گیرد و به همین دلیل، رویکردی جامع برای توسعه پایدار ارائه می‌دهد.
حوزه‌های ارزیابی در BREEAM
BREEAM مجموعه‌ای از معیارهای گسترده را برای بررسی عملکرد پروژه‌ها در نظر می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین این معیارها عبارت‌اند از:
- انرژی: کاهش مصرف انرژی، طراحی سیستم‌های کارآمد و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر.
- آب: استفاده از فناوری‌های صرفه‌جویانه، بازیافت آب و مدیریت منابع آبی.
- مصالح: انتخاب مواد پایدار، بازیافتی و کم‌ضرر برای محیط زیست.
- مدیریت پسماند: برنامه‌ریزی برای کاهش زباله در مراحل ساخت و بهره‌برداری.
- کیفیت فضای داخلی: بهبود نور طبیعی، تهویه مناسب و سلامت کاربران.
- حمل‌ونقل: تشویق به استفاده از حمل‌ونقل عمومی و مسیرهای پیاده و دوچرخه.
- اکولوژی و آلودگی: حفظ زیستگاه‌های طبیعی و کاهش آلودگی‌های صوتی، نوری و هوا.
روند دریافت گواهی BREEAM
فرآیند دریافت گواهی BREEAM شامل چند مرحله است:
- انتخاب نوع استاندارد و ثبت پروژه
- تعیین ارزیاب رسمی BREEAM
- بررسی طراحی و ارائه مستندات
- ارزیابی اجرا و بازدید میدانی
- صدور گواهی پس از تأیید نهایی
- بازبینی دوره‌ای برای برخی پروژه‌ها
این ساختار دقیق، اطمینان می‌دهد که پروژه با اصول پایداری همسو بوده و مزایای اقتصادی و زیست‌محیطی واقعی به همراه داشته باشد.
نمونه‌های موفق BREEAM در جهان و ایران
در جهان، ساختمان‌هایی مانند The Edge در آمستردام (هلند) با رتبه BREEAM Outstanding و One Angel Square در منچستر (انگلستان) نمونه‌های شاخص معماری سبز هستند. گفت می‌شود در ایران نیز پروژه‌هایی مانند ساختمان مرکزی بانک توسعه صادرات در تهران با رعایت معیارهای BREEAM اجرا شده اما مستندی در این باره ثبت نشده است.
مقایسه BREEAM با دیگر استانداردها
BREEAM در کنار استانداردهای دیگری مثل LEED آمریکا) و WELL تمرکز بر سلامت و رفاه ساکنان مطرح است. BREEAM جامعیت بالاتری دارد و به‌ویژه در اروپا و کشورهایی با نگاه عمیق به پایداری، کاربرد بیشتری پیدا کرده است؛ در حالی‌که LEED به خاطر ساختار ساده‌تر، در آمریکای شمالی محبوب‌تر است و WELL بیشتر بر جنبه‌های انسانی فضا تمرکز دارد.
نتیجه‌گیری
استاندارد BREEAM نه تنها ابزاری برای کاهش اثرات مخرب ساختمان‌ها بر محیط زیست است، بلکه به ارتقای کیفیت زندگی کاربران و صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک می‌کند. توسعه جهانی و تطبیق این استاندارد با شرایط محلی، آن را به معیاری ارزشمند برای آینده‌ای پایدارتر و ساخت‌وساز سبز در ایران و جهان بدل کرده است.