فرونشست زمین یکی از معضلات جدی در شهر اصفهان است که در نقاط مختلف زیرساخت‌ها و معابر را دچار آسیب کرده است. در بسیاری از مواقع، رخداد نشست به علت مشکلات لوله‌های آب و فاضلاب، فرسودگی شبکه‌ها یا گسست خاک زیرساختی رخ می‌دهد. در ادامه، به بررسی مواردی می‌پردازم که برایشان گزارش معتبر وجود دارد.
علت فرونشست زمین در اصفهان
علت اصلی فرونشست زمین در اصفهان را کارشناسان در افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی و خشکی طولانی‌مدت زاینده‌رود می‌دانند. در سال‌های اخیر به‌دلیل کاهش بارندگی، توسعه بی‌رویه کشاورزی و حفر چاه‌های غیرمجاز، آبخوان‌های اصفهان به‌شدت تخلیه شده‌اند و خاکِ لایه‌های زیرین شهر استحکام خود را از دست داده است. این پدیده به تدریج موجب نشست دشت‌ها، شکاف زمین و تخریب زیرساخت‌های شهری شده است. طبق گزارش ایسنا، در برخی مناطق شهر از جمله جنوب و شرق اصفهان، میزان نشست زمین سالانه بین ۵ تا ۲۰ سانتی‌متر برآورد می‌شود و روند آن همچنان افزایشی است. کارشناسان هشدار داده‌اند که اگر مدیریت منابع آب اصلاح نشود، این پدیده به تهدیدی جدی برای بافت تاریخی و حتی ایمنی شهروندان تبدیل خواهد شد. (منبع خبر)
آمار کلی و شدت فرونشست
طبق گزارش اسر ایران، در برخی نقاط، زمین تا ۱۸ سانتی‌متر فرونشست کرده است. (منبع خبر)
اعتماد آنلاین گزارش داده است که در اکثر مناطق مرکزی اصفهان، فرونشست ۲ تا ۶ سانتی‌متری سالانه دیده می‌شود. (اعتمادآنلاین)
خبرگزاری صداوسیما نیز نوشت که در برخی مناطق تاریخی، نشست سالانه ۴ تا ۵ سانتی‌متر دیده می‌شود و در نقاطی تا ۱۵ سانتی‌متر هم گزارش شده است. (منبع خبر)
فرونشست و زیرساخت‌ها
طبق گزارش ایرنا، شکستگی لوله فاضلاب یکی از مسیرهای شکل‌گیری فروچاله در اصفهان است؛ لوله‌های فرسوده در عمق ۵ تا ۷ متری زمین تحت تأثیر نشست‌های نامتقارن ترک می‌خورند و تدریجاً خاک اطراف آنها خالی می‌شود و فروچاله شکل می‌گیرد. (ایرنا)
اقدامات شهرداری برای مهار فرونشست
خبرگزاری مهر گزارش داده است که شهرداری اصفهان وارد فاز شناخت پدیده فرونشست شده است؛ بررسی وضعیت سطح زمین در دوره‌های گذشته، تغییرات سطح آب زیرزمینی و رابطه آن با نشست‌ها از جمله کارهای این پروژه است. شهرداری تأکید کرده که وظیفه مستقیم آن در مهار فرونشست محدود است، اما در حوزه مطالعات هم مشارکت دارد. (منبع خبر)
فرونشست شهرک نیروی هوایی و خانه اصفهان (عکس)
در گزارشی محلی (سروش) آمده است که شهرک نیروی هوایی و محله «خانه اصفهان» به دلیل اثرات گسترده فرونشست زمین تخلیه شده‌اند. در همان گزارش گفته شده که خیابان هشت‌بهشت نیز دچار فروریزش ناگهانی شده و یک تیر چراغ برق به داخل گودال سقوط کرده است. (منبع خبر)
فرونشست در خیابان میر (عکس)
در خبری با عنوان «نشست زمین در خیابان میر / ثبت ۱۲ حادثه در سال ۱۴۰۳»، آمده است که طی آن سال، ۱۲ حادثه شکستگی و نشست در خیابان میر مشاهده شده است، از جمله شکستگی شبکه فاضلاب و نشست معابر مرتبط با لوله‌ها و زیرساخت‌ها. (منبع خبر) در همین گزارش تاکید شده است که تعداد حوادث ناشی از فرونشست و شکستگی شبکه فاضلاب در اصفهان افزایش داشته است و لزوم بازسازی خطوط فرسوده به جدیت بیشتری دنبال می‌شود.
فرونشست اتوبان آقابابایی اصفهان (عکس)
در گزارشی با عنوان «نشست زمین و ایجاد حفره در اتوبان آقابابایی + عکس»، منبع خبر اعلام کرد که در لاین جنوبی این اتوبان به سمت شمال، فرونشستی همراه با ایجاد حفره رخ داده است. (منبع خبر)
علت گزارش‌شده این حادثه، شکستگی خط انتقال فاضلاب بوده است. (منبع خبر)
گزارش «آخرین وضعیت فرونشست اتوبان آقابابایی» حاکی است که زیر خط لوله ۵۰۰ میلی‌متری در عمق حدود ۱۲ متری زمین، گسست رخ داده و عملیات حفاری، ایمن‌سازی و ترمیم در جریان است. (منبع خبر)
در گزارش دیگری («آخرین جزئیات حادثه اتوبان آقابابایی + عکس») بیان شده است که هنگام بازدید میدانی مشخص شد لوله ۵۰۰ میلی‌متری در دو نقطه دچار شکستگی شده است و خاک زیرین آن فرو ریخته است، و ایجاد حفره در مسیر باعث محدودیت عرضی در اتوبان شده است. (منبع خبر)
در گزارشی با عنوان «نشست در اتوبان آقابابایی / ایمن‌سازی محل در حال انجام است»، مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان گفت که شب گذشته نشست خاکی به ابعاد ۲ تا ۳ سانتی‌متر روی آسفالت رخ داده و اقدامات ایمن‌سازی و ترمیم در همان شب آغاز شده است. در «ترمیم فرونشست اتوبان آقابابایی + تصاویر» گزارش داده شده است که آتش‌نشانان از ایستگاه شماره ۲۵ به محل حادثه اعزام شده و نسبت به ایمن‌سازی محل اقدام کرده‌اند. (منبع خبر)
و بالاخره در «محل فروریزش زمین در اتوبان شهید آقابابایی ترمیم شد»، گفته شده فروریزش زمینی با مساحت ۱۲ متر مربع (ابعاد تقریباً ۳×۴ متر و عمق حدود ۷ سانتی‌متر) اتفاق افتاده بود که با هماهنگی پلیس راهور، شهرداری و دیگر نهادها، عملیات ترمیم آن انجام و مسیر بازگشایی گردید. (منبع خبر)
فرونشست زمین در چهارراه نظر اصفهان
در گزارشی با عنوان «آخرین جزئیات حادثه چهارراه نظر»، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان گفته است که چرخ عقب یک دستگاه اتوبوس در چاله‌ای ایجادشده در چهارراه نظر گیر کرده است. او اشاره کرده که این چاله به احتمال زیاد ناشی از نشست لوله یا سستی خاک پدید آمده است، زیرا عوامل آب و فاضلاب در حال کار عمرانی در محل بوده‌اند. محدودیت ترافیکی برای انجام تعمیرات نیز برقرار شد. (منبع خبر)
فرونشست خیابان آپادانا اصفهان
ردر گزارش ایمنا عنوان شده است که در بخشِ خیابان آپادانا اول، فروریزش زمین رخ داده و عملیات ایمن‌سازی و آماده‌سازی محل توسط شهرداری منطقه ۶ آغاز شده است. براساس گفته مدیر منطقه، بررسی‌های اولیه نشان داده است که تقریباً یک‌سوم عرض خیابان زیر سطح، به دلیل خالی شدن خاک و کاهش تراکم، فاقد پشتیبانی کافی است. در این گزارش بیان شده که محل وقوع حادثه در مسیر خط انتقال فاضلاب قرار دارد و تخریب بدنه کانال فاضلاب باعث شده است خاک اطراف آن به تدریج ریزش کند. در ادامهٔ گزارش ایمنا نیز مدیرکل بحران استان اصفهان تصریح کرده که علت اصلی حادثه، فرسودگی شدید لوله فاضلاب این منطقه است؛ لوله‌ای که بیش از ۵۰ تا ۶۰ سال عمر داشته و مقاومت خود را از دست داده است. (منبع خبر)
فرونشست خیابان نظر اصفهان
در گزارش مهر نیوز با عنوان «نشست زمین در خیابان نظر اصفهان» گفته شده است که مدیرکل مدیریت بحران استان اصفهان اعلام کرده این فرونشست ناشی از نشت آب از خط لوله آبرسانی ۴۰۰ میلی‌متری بوده است. وی افزود که چرخ یک دستگاه اتوبوس درون شهری در حفره‌ای که بر اثر این نشت ایجاد شده بود، فرو رفته است. در گزارش آمده است که سیستم لوله‌کشی آب شهر اصفهان در برخی نقاط عمر حدود ۵۰ سال دارد و فرسودگی آن باعث شده است حوادث فرونشست در محدوده جنوب شهر گزارش شود.
همچنین برآورد شده است که هزینه تعمیر و بازسازی خط انتقال آسیب‌دیده صدها میلیارد تومان خواهد بود، و تاکنون حدود ۱۰ کیلومتر از این خط انتقال در خیابان‌های نظر، آپادانا و فیض بازسازی شده است. (منبع خبر)
فرونشست خیابان بزرگمهر اصفهان
در گزارش تسنیم با عنوان «فرونشست زمین در خیابان بزرگمهر / ۳۰۰ کیلومتر از شبکه فاضلاب اصفهان فرسوده است»، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اعلام کرده است که شب گذشته خط انتقال فاضلاب ۵۰۰ میلی‌متری در ورودی خیابان بلال به بزرگمهر دچار ریزش شده است. او گفته است که در واکنش به این حادثه، تیم‌های فنی، شرکت آب و فاضلاب، مدیریت بحران و پلیس راهور به سرعت وارد عمل شدند و محدوده حادثه ایمن‌سازی شد. در این عملیات، ۷ متر از لوله فرسوده تعویض گردید و یک منهول جدید در عمق ۶ متری ساخته شد.
مدیر بحران استان همچنین توضیح داده است که از حدود ۳۰۰ کیلومتر شبکه فاضلاب شهر اصفهان، بخش قابل توجهی دچار فرسودگی است و ۴۴ کیلومتر از آن جزو مناطق بحرانی طبقه‌بندی شده‌اند که باید در اولویت بازسازی قرار گیرند. او اضافه کرده است که برنامه بازسازی سالانه شامل ۲۰ کیلومتر از خطوط فرسوده است تا از وقوع مجدد حوادث ناشی از فرونشست یا شکستگی جلوگیری شود. (منبع خبر)
فرونشست مسجد سید اصفهان (عکس)
در گزارش ایسنا با عنوان «مسجد سید اصفهان در معرض تخریب!» آمده است که بنا به گفته کارشناسان، مدیریت نادرست منابع آبی، خشکی زاینده‌رود و برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی باعث نشست نامتقارن زمین شده است و این نشست‌ها به سازۀ مسجد منتقل شده‌اند. شاهدهای گچی در پشت و روی دیوارها و گنبد نشان داده‌اند که ترک‌ها به مرور زمان گسترش یافته‌اند. به گفته مدیر گروه مرمت استان، ترک در قسمت جنوب مسجد از غرب به شرق امتداد دارد و حتی داخل بنا نیز گمانه‌زنی شده است که شکاف عمیق‌تر از سطح قابل مشاهده است. ایشان تأکید کرده‌اند که بنا به دلیل بار زیاد، ضعف ملات و سقف سنگین، و از سوی دیگر تأثیر خشکی مادی‌های اطراف، در وضعیت حساس و در معرض خطر است. (منبع خبر)
فرونشست فلکه فیض اصفهان
در گزارش ایرنا با عنوان «فرونشست زمین در خیابان فیض اصفهان به‌علت فرسودگی شبکه فاضلاب است»، سخنگوی شرکت آبفای استان اصفهان اعلام کرده است که در میدان فیض، ابتدای خیابان آپادانا اول، حفره‌ای ایجاد شد و این رخداد ناشی از ریزش خط انتقال فاضلاب فرسوده است. او گفته است که این خط انتقال، با قطرهای ۱۸۵۰ و ۱۱۵۰ میلی‌متر، به‌شدت فرسوده است و بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد حداقل ۴۰ متر از آن نیاز به بازسازی فوری دارد. همچنین به دلیل این حادثه، خیابان آپادانا مسدود شده و جریان فاضلاب منطقه از مسیر جایگزین هدایت شده است. (منبع خبر)
فرونشست فرودگاه اصفهان و ورزشگاه نقش جهان
در گزارشی با عنوان «فرونشست در فرودگاه اصفهان و ورزشگاه جدید نقش جهان»، آمده است که نمونه‌هایی از شکاف‌های فرونشستی در اطراف فرودگاه و حتی چمن ورزشگاه تازه‌تأسیس نقش جهان مشاهده شده‌اند. در این گزارش، رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی گفته است: فرونشست در اصفهان معمولاً نامتقارن است؛ یعنی در بعضی نقاط شدت زیاد و در بعضی دیگر کمتر است. وی تأکید کرده که این ناهمگونی در نشست باعث ایجاد تنش و شکست خاک و آسیب به ساختمان‌های صلب می‌شود. یکی از عوامل مهم تشدید پدیده، خاک‌های واگرا است — خاک‌هایی که هنگام خشک شدن ترک می‌خورند — و در اطراف فرودگاه و زمین ورزشگاه نقش جهان هم مشاهده شده‌اند. (منبع خبر)
فرونشست زمین در بهارستان اصفهان
در گزارش مهر درباره «فرونشست زمین در بهارستان / منازل مسکونی تخلیه شد»، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اعلام کرده است که در شهر جدید بهارستان ریزشی در قنات قدیمی رخ داده است که باعث ایجاد یک حفره در معبر خیابان شاهد ۲ فاز ۳ شده است. ابعاد این حفره تقریباً ۶ متر طول، ۷ متر عرض و ۷ متر عمق است و خاک زیرسازی محل در اثر شستشوی آب ناپایدار شده است. همچنین برای پیشگیری، چند واحد مسکونی اطراف تخلیه شده‌اند و عملیات ایمن‌سازی زیرساخت‌ها و تأسیسات اصلی با همکاری شهرداری، عمران و شرکت‌های خدماتی آغاز شده است. در گزارش جدیدتری نیز آمده که در منطقه بهارستان، شکست خط لوله فاضلاب فرسوده باعث ریزش بخشی از آسفالت و فضای سبز خیابان شده است. مدیر بحران گفته است که لوله مصرفی قبلی احتمالاً مخروبه بوده و در محل تقاطع طاهرزاده با بهارستان آسیب دیده است. طرح ترمیم شامل تعویض چند متر از لوله با لوله جدید و پرسازی محل حادثه به طول بود که عملیات آن شبانه‌روزی در حال انجام است. (منبع خبر)
فرونشست زمین در کوجان اصفهان
در گزارش خبرگزاری مهر با عنوان «فرونشست ۶ متری در کوجان/محدودیت ترافیکی اعمال شد»، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از وقوع فرونشست در عمق ۶ متری زمین در محله کوجان اصفهان خبر داده است. وی همچنین اعلام کرده است که به‌منظور جلوگیری از بروز حوادث احتمالی، محدودیت‌های ترافیکی در این منطقه اعمال شده است. (منبع خبر)
فرونشست چهارراه حکیم نظامی اصفهان
در گزارش باشگاه خبرنگاران جوان با عنوان «فرونشست زمین در اصفهان، این بار خیابان حکیم نظامی»، آمده است که در چهارراه حکیم نظامی اصفهان، شکستگی خط ۶۰۰ میلی‌متری فاضلاب به‌علت فرسودگی و خوردگی باعث ریزش بخشی از خیابان شد. مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در این خصوص گفت: «صبح امروز شکستگی خط ۶۰۰ میلی‌متری فاضلاب در چهارراه حکیم نظامی اصفهان بر اثر پوسیدگی، خوردگی و داشتن قدمت ۵۰ ساله شبکه، منجر به ریزش بخشی از خیابان شد.» بر اثر این حادثه، مسیر راست‌گرد خیابان حکیم نظامی به خیابان نظر میانی مسدود شد. (منبع خبر)
فرونشست زمین در خیابان پروین اصفهان
در گزارش خبرگزاری موج با عنوان «فرونشست زمین در خیابان پروین اعتصامی اصفهان»، آمده است که در محدوده چهارراه شیخ طوسی، عملیات اصلاح شبکه فاضلاب در حال انجام است. در این گزارش، تأکید شده که هیچ‌گونه فرونشستی در این محدوده رخ نداده است. عملیات در عمق ۸ متری زمین و با قطر لوله ۱۳۵ در ۹۰ میلی‌متر در حال اجراست. این اقدام به‌منظور رفع پس‌زدگی‌های اخیر در خیابان‌های خواجه عمید و معراج انجام می‌شود. (منبع خبر)
فرونشست دانشگاه پیام‌نور اصفهان
در گزارش باشگاه خبرنگاران جوان با عنوان «آثار فرونشست در دانشگاه پیام نور اصفهان»، مدیرکل سازمان زمین‌شناسی استان اصفهان با انتشار فیلم‌هایی از وضعیت محوطه این دانشگاه، از آثار فرونشست زمین در این منطقه خبر داد. وی با اشاره به وضعیت بحرانی فرونشست در استان، از آن به‌عنوان «وضعیت قرمز» یاد کرد و افزود که این پدیده از مرحله هشدار گذشته و به بحران تبدیل‌شده است.
کارشناسان، خشکسالی طولانی‌مدت، برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی و همچنین حذف جریان آب رودخانه زاینده‌رود از دل شهر را از عواملی می‌دانند که باعث وقوع و شدت گرفتن فرونشست زمین در این شهر شده است. (منبع خبر)
فرونشست آثار تاریخی اصفهان (خاجو، سی و سه پل، میدان نقش جهان)
در گزارش خبرگزاری مهر با عنوان «نجات بناهای تاریخی اصفهان از فرونشست؛ راهکارهای علمی و عملی ارائه شد»، حمیدرضا کاظمی، استاد ژئوتکنیک دانشگاه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با فرونشست در بناهای تاریخی، به‌کارگیری روش‌های مهندسی پیشگیرانه را پیشنهاد کرده است. وی همچنین بر لزوم استفاده از فناوری‌های نوین در پایش و نظارت بر وضعیت بناهای تاریخی تأکید کرده است. (منبع خبر)
به هر حال اگر برای این ماجرا فکر جدی نشود دیگر آثاری چون عالی قاپو، سی و سه پل، پل خواجو و میدان زیبای نقش جهان را نخواهیم داشت.
فرونشست قبر در باغ رضوان اصفهان
در گزارش خبرآنلاین با عنوان «فرونشست چندین قبر در باغ رضوان اصفهان»، ویدیویی منتشر شده است که نشان می‌دهد زیر تعدادی از قبرهای واقع در این گورستان، حفره‌هایی ایجاد شده است. این پدیده به‌عنوان یکی از آثار فرونشست زمین در اصفهان مطرح شده است. (منبع خبر)
فرونشست در سپاهان‌شهر
در سپاهان‌شهر، تصاویری از شکاف‌هایی منتشر شده بود که به نظر می‌‌رسید فرونشست باشد. اما مسئولان راه و شهرسازی استان اصفهان آن را تکذیب کردند و گفتند این شکاف‌ها ناشی از کانال‌های کنترل سیلاب و شیب زمین است، نه نشست زمین. (منبع خبر)